LÀM THẾ NÀO ĐỂ TĂNG CƯỜNG HỆ MIỄN DỊCH Ở TRẺ EM

Các vi sinh vật gây bệnh luôn ở xung quanh chúng ta – và chúng là không thể tránh khỏi. Bất kỳ lúc nào chúng tiếp xúc và vượt qua được các hàng rào bảo vệ đầu tiên của cơ thể như da, niêm mạc, dịch tiết cơ thể, hệ miễn dịch của cơ thể sẽ chống lại bằng cách phân tích, thiết kế và tạo ra kháng thể chống lại sự xâm nhập này. Hệ miễn dịch còn có khả năng “nhớ” các tác nhân này, cho phép cơ thể sản xuất nhanh và nhiều hơn các kháng thể đặc hiệu trong những lần xâm nhập sau.  

Lúc mới sinh, hệ miễn dịch của bé được ví như một tờ giấy trắng. Chúng chưa tiếp xúc nhiều với các mầm bệnh, vì vậy hệ miễn dịch chưa mang “trí nhớ” làm thế nào chống lại các tác nhân này.

Thông thường, trẻ tiếp xúc đầu tiên với các tác nhân vi sinh vật như vi khuẩn, vi rút, nấm trong lúc sinh qua đường âm đạo mẹ. Sự tiếp xúc này khởi phát những hoạt động đầu tiên của hệ miễn dịch ở trẻ. Trẻ sơ sinh được sinh mổ không có sự tiếp xúc như các bé sinh thường qua đường âm đạo, có thể ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường của hệ miễn dịch.

Hệ miễn dịch của trẻ nhỏ còn chưa trưởng thành, nói cách khác là còn “non yếu” trong những tuần đầu đời. Tại thời điểm này, bé sẽ được bảo vệ bởi kháng thể có trong sữa mẹ, vì vậy những trẻ được nuôi bằng sữa công thức sẽ không nhận được sự bảo vệ này.

Bác sĩ cần phải chờ cho đến khi hệ miễn dịch của bé đủ mạnh trước khi tiêm phòng cho bé, đảm bảo cơ thể bé có khả năng thiết kế và tạo ra kháng thể, cũng như khả năng nhớ của hệ miễn dịch. Ngoại trừ vắc xin viêm gan siêu vi B, BCG (lao) và OPV (bại liệt uống) là có thể tiêm chủng cho bé ngay từ lúc mới sinh, các loại vắc xin khác thường được tiêm chủng lúc bé được 2 tháng tuổi, hoặc sớm nhất 6 tuần tuổi.

Khi hoạt động một cách thích hợp, hệ miễn dịch có thể nhận ra nhiều tác nhân gây bệnh khác nhau bao gồm vi rút, vi khuẩn, nấm và ký sinh trùng. Những trẻ hệ miễn dịch không đủ mạnh hay suy giảm thường dễ mắc các bệnh nhiễm trùng tái phát hay nhiễm trùng nặng.

Đối với một đứa trẻ, phát triển một hệ miễn dịch trưởng thành mạnh khỏe là tối quan trọng cho sức khỏe của bé qua tất cả các giai đoạn phát triển trong cuộc đời. Làm thế nào chúng ta có thể tăng cường khả năng này cũng như cải thiện hệ miễn dịch tự nhiên của bé?

Đầu tiên là dinh dưỡng:

• Trẻ nhũ nhi chủ yếu dựa vào kháng thể trong sữa mẹ. Chúng tôi khuyến cáo cho bé bú sữa mẹ đến lúc nào mẹ có thể, ít nhất đến lúc bé 12 tháng tuổi – và bú mẹ hoàn toàn trong ít nhất 6 tháng đầu đời.
• Khi được 7 hay 8 tháng, trẻ cần được cung cấp đa dạng các loại thức ăn từ các nhóm thực phẩm khác nhau. Đạm, chất béo hay tinh bột và ngay cả vitamin, khoáng chất trong thức ăn dặm là rất quan trọng cho sự phát triển một hệ miễn dịch khỏe mạnh.
• Một số cha mẹ thường tự bổ sung vitamin và khoáng chất cho con mình mà không theo lời khuyên của bác sĩ. Điều này không tốt, bởi vì một số vitamin, khi cho quá liều có thể gây ngộ độc. Các vitamin tan trong dầu như vitamin A, K hay E thậm chí còn nguy hiểm hơn nếu sử dụng liều cao kéo dài.
• Vitamin D là một ngoại lệ. Trẻ nhỏ có thể tổng hợp vitamin D qua da dưới tác động trực tiếp của ánh sáng mặt trời. Tuy nhiên việc tiếp xúc với bức xạ cực tím có thể nguy hiểm cho bé, tốt hơn là bổ sung vitamin D 1 giọt 400 IU mỗi ngày.
• Trong khi dinh dưỡng tốt tăng cường hệ miễn dịch, việc cho trẻ ăn quá mức có thể tăng nguy cơ bệnh tiểu đường. Béo phì, và trào ngược dạ dày thực quản cũng là những hậu quả của việc cho trẻ ăn quá mức.

Thứ hai là chất lượng của giấc ngủ:

• Ngủ ngon là rất quan trọng cho việc nuôi dưỡng sự phát triển của hệ thống miễn dịch. Vì vậy trẻ cần phải có một không gian thích hợp đảm bảo cho giấc ngủ có chất lượng.
• Trẻ sơ sinh cần ngủ 18 giờ mỗi ngày, và trẻ tuổi tập đi cần 12-13 giờ để ngủ. Trẻ tuổi trước khi đến trường cần ngủ 10 giờ mỗi ngày.
• Điều quan trọng là không gây phiền nhiễu đến giấc ngủ của trẻ. Đây là một nguyên nhân tại sao phải nên tránh cho trẻ nhỏ uống sữa vào ban đêm. Không ít các bậc cha mẹ đánh thức trẻ giữa đêm để cho uống sữa, điều này chắc chắn sẽ có ảnh hưởng đến sự phát triển một hệ miễn dịch khỏe mạnh.

Vệ sinh là bước thứ ba để tăng cường hệ miễn dịch:

• Điều quan trọng là phải rửa tay trước khi chuẩn bị thức ăn cho trẻ, và sau khi đi vệ sinh. Hệ miễn dịch bao gồm da và các chất tiết của nó, vì vậy việc rửa tay giúp giảm khả năng lan truyền mầm bệnh.
• Những trẻ nhỏ cũng cần phải tránh tiếp xúc với người bệnh, cũng như tránh tiếp xúc với khói trong nhà đặc biệt khói thuốc lá, hóa chất cũng như ô nhiễm không khí.

Biện pháp cuối cùng là chủng ngừa:

• Điều quan trọng là cha mẹ phải cho bé đi tiêm chủng đều đặn theo lịch hẹn. Lịch tiêm chủng đã được thiết kế một cách cẩn thận để phát huy tối đa sự bảo vệ các bệnh có thể phòng ngừa được bằng vắc xin. Nếu chúng ta tiêm chủng quá sớm, hệ miễn dịch trẻ chưa đủ khả năng để sản xuất kháng thể một cách hiệu quả. Nếu tiêm chủng trễ, khi đó trẻ sẽ có nguy cơ mắc bệnh bởi không có sự bảo vệ của miễn dịch có được do vắc xin.
• Bằng cách tuân thủ theo lịch tiêm chủng tiêu chuẩn, bạn đã cho con mình cơ hội tốt nhất để phát triển một hệ miễn dịch khỏe mạnh, giúp bé được bảo vệ lâu dài và hiệu quả các bệnh có thể phòng được bằng vắc xin.

​​​​​​​

Với 25 năm kinh nghiệm trong thực hành nhi khoa, cũng như thời gian tu nghiệp tại Pháp và Mỹ đã giúp Ths.Bs Nguyễn Hữu Lĩnh có được những kinh nghiệm quý báu trong điều trị các bệnh lý nhi khoa. Bs Lĩnh đặc biệt chú trọng đến sự chăm sóc toàn diện trong thăm khám và điều trị bệnh nhi, bao gồm khả năng giao tiếp và giáo dục cha mẹ nhằm đảm bảo kết quả điều trị tốt nhất cho trẻ.

Ths.Bs Nguyễn Hữu Lĩnh – Phòng khám Nhi, Bệnh Viện Quốc tế Nam Sài Gòn