HOTLINE

LƯU Ý CÁCH PHÒNG TRÁNH NGỘ ĐỘC THỰC PHẨM NGÀY TẾT

Trong dịp Tết, nguy cơ ngộ độc thực phẩm càng cao do nhu cầu tích trữ lượng lớn các loại thực phẩm để sử dụng dần trong các ngày Tết, cũng như khó kiểm soát nguồn gốc nguyên liệu thực phẩm. Tuy nhiên nếu không biết lựa chọn và bảo quản đúng cách, thực phẩm dễ bị nấm mốc, ôi thiu, gây ngộ độc nếu ăn phải. Đừng để ngộ độc thực phẩm cản trở cuộc vui dịp Tết này, cần cẩn thận trong việc ăn uống và trang bị những kiến thức để phòng tránh và xử lý khi bị ngộ độc.

 

Bài viết được tham vấn chuyên môn từ BS Nguyễn Thu Hà - Bác sĩ Dinh dưỡng - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn.

 


 

Bệnh gây ra bởi thực phẩm (Food-borne Diseases) là gì?

BS Nguyễn Thu Hà cho biết: Bệnh gây ra bởi thực phẩm, còn gọi thông thường là ngộ độc thức ăn là tình trạng bệnh lý gây ra bởi nhiễm khuẩn thức ăn (Food-borne infections) hoặc độc chất (Food intoxications) do hoặc nghi ngờ dùng thức ăn, nước uống bị nhiễm bẩn (Theo Tổ chức Y tế Thế giới - WHO).

Nhiễm khuẩn thức ăn do các loại vi khuẩn, virus,... tiềm ẩn trong thức ăn hoặc phát sinh trong quá trình bảo quản, chế biến thực phẩm không đúng cách.

Nhiễm độc thức ăn do các loại độc chất sinh học, kim loại, chất bảo quản, chất phụ gia, methanol (trong rượu kém chất lượng)... nhiễm vào thực phẩm. 

Ngộ độc thực phẩm có thể xảy ra với bất cứ ai vào bất kỳ thời điểm nào. Một số loại vi khuẩn không gây ôi thiu rõ rệt, bề ngoài thức ăn có vẻ vẫn an toàn nhưng thực chất đã chứa lượng lớn vi khuẩn hoặc độc tố nguy hại tới sức khỏe.

 

Triệu chứng khi bị ngộ độc thực phẩm:

Thông thường xuất hiện sau 2 - 5 ngày ăn thực phẩm nhiễm bẩn. Một số khác biểu hiện vài giờ sau ăn thực phẩm bị nhiễm hoặc sau nhiều ngày, thậm chí nhiều tuần. Dựa vào thời gian khởi phát và các triệu chứng có thể giúp các Bác sĩ định hướng tác nhân gây ngộ độc.

 

 

Đối với các trường hợp ngộ độc thực phẩm thông thường sẽ bao gồm các triệu chứng:

  • Đau quặn bụng
  • Tiêu chảy phân lỏng trên 3 lần trong 24 giờ.
  • Buồn nôn, nôn
  • Các triệu chứng ngộ độc thực phẩm có khả năng đe dọa tính mạng như:
  • Sốt cao hơn 39 độ C
  • Các triệu chứng mất nước bao gồm: Háo nước, da khô, môi khô, mắt trũng, tay chân lạnh,...
  • Tiểu ít, nước tiểu vàng sậm hoặc không có nước tiểu
  • Mạch nhanh, tụt huyết áp, thở nhanh, biểu hiện mệt mỏi, li bì, dễ bị kích thích, co giật, ngưng tim, ngưng thở.
  • Đặc biệt ở trẻ nhỏ: môi khô, lưỡi khô, phản xạ uống nước kém, mắt má trũng, khóc không ra nước mắt, tã trẻ không ướt trong 2-3 giờ,...

 

Cách sơ cứu khi bị ngộ độc thực phẩm:

Cũng theo bác sĩ Hà cho biết: khi nhận thấy bản thân hoặc những người xung quanh có những biểu hiện ngộ độc, cần bình tĩnh và áp dụng những biện pháp sơ cứu ngay lập tức để giảm thiểu ảnh hưởng, tác động xấu đến sức khỏe người bệnh.

 

 

Gây nôn:

Khẩn trương gây nôn cho bệnh nhân, nôn càng nhiều càng tốt để đẩy hết thức ăn có độc chất ra ngoài. Có thể gây nôn bằng cách uống nhiều nước rồi đặt tay đè vào lưỡi, ép cơ thể nôn được càng nhiều các thức ăn trong dạ dày ra càng tốt. Tư thế gây nôn đúng cách là để người bệnh nằm đầu thấp hơn người, nghiêng đầu sang một bên rồi dùng ngón tay nhấn mạnh vào cuống lưỡi để trẻ nôn thức ăn ra. Không gây nôn cho trẻ khi đang nằm ngửa, vì tư thế này rất dễ khiến bé bị sặc, thức ăn bị trào ngược lên mũi gây ngạt hoặc xuống phổi, rất nguy hiểm.

Tuyệt đối không cho người bị ngộ độc thực phẩm dùng các thuốc chống tiêu chảy vì các thuốc này có thể làm chậm quá trình đào thải vi khuẩn, chất độc ra khỏi cơ thể.

Bổ sung nước và điện giải: Sau khi gây nôn để người bệnh nằm nghỉ, sau đó hòa 1 lít nước với một gói oresol hoặc nếu không có sẵn gói oresol thì có thể pha 1/2 thìa cà phê muối cộng với 6 thìa cà phê đường trong 1 lít nước rồi cho người bệnh uống để bù lượng nước mất do nôn ói, tiêu chảy và chống mất nước cho cơ thể.

Mặt khác, uống nhiều nước còn giúp trung hòa chất độc trong cơ thể người bệnh nhằm hạn chế tối đa những tác hại mà độc tố sẽ mang lại. Đối với những trẻ 2 - 10 tuổi thì pha một gói oresol với 200ml nước rồi cho trẻ uống sau mỗi lần tiêu chảy hoặc nôn ói.

Có thể uống thêm nước sạch, nước cháo, nước dừa, nước hoa quả không đường. Tránh uống nước ngọt có đường gây tiêu chảy nặng hơn,

Giữ lại mẫu thực phẩm khi ngờ: 

Cần mang theo mẫu thức ăn nghi ngờ gây ngộ độc, chất nôn hoặc phân để giúp bác sĩ chẩn đoán và điều trị nhanh hơn.

Nếu bị co giật và ngừng thở, ngừng tim:

Khẩn trương cấp cứu cho bệnh nhân bằng cách hà hơi thổi ngạt và ép tim. Nếu bệnh nhân hôn mê, để bệnh nhân nằm đầu thấp, nghiêng về một bên phòng chất nôn sặc vào phổi. Sau khi sơ cứu, phải khẩn trương đưa người bị ngộ độc đến bệnh viện sớm nhất để được xử lý tiếp.

Sau khi tiến hành sơ cứu tạm thời cho người bệnh, hãy đưa người bệnh đến cơ sở y tế địa phương để các bác sĩ chẩn đoán và điều trị.

Trường hợp có nhiều người cùng bị ngộ độc thực phẩm cần thông báo đến cơ sở y tế địa phương để các cơ sở y tế có thể kịp thời chuẩn bị, hỗ trợ những người bệnh bị ngộ độc thực phẩm xảy ra hàng loạt.

 

Phòng tránh Bệnh gây ra bởi thực phẩm dịp Tết:

“Check” - Chọn thực phẩm an toàn:

Đối với rau, củ, quả nên lựa chọn loại còn tươi, nguyên cuống, không dập nát, không có những đốm màu lạ hoặc tơ nấm mốc. 

Đối với thịt gia súc, gia cầm nên chọn loại có màu sắc tự nhiên đúng với loại thịt, tránh chọn thịt có màu hơi tái, xanh nhạt hoặc hơi thâm, thậm chí đen, màng ngoài nhớt dù chỉ 1 phần nhỏ. Tránh các loại thịt có mùi lạ, ôi thiu hoặc mùi thuốc kháng sinh.

Đối với cá, thủy hải sản nên chọn loại tươi sống hoặc loại được bảo quản đông đá, hút chân không. Chọn cá mắt trong, thịt cá chắc có độ đàn hồi, vảy óng ánh, không màng nhớt, không mùi ươn hôi.

Đối với thực phẩm chế biến sẵn, đóng hộp chọn loại bao bì không biến dạng, hạn sử dụng dài ngày. Độc tố Botulism trong các loại thực phẩm đóng hộp có độc tính rất mạnh, diễn tiến nhanh và nguy hiểm.

Một số loại thực phẩm có độc tính sẵn như cá nóc, cóc, khoai mì, khoai tây mọc mầm, đậu phộng/lạc mọc mầm,... Các loại thực phẩm giàu đạm và chất béo dễ bị biến chất, ôi, hỏng.

Đặc biệt trong dịp Tết nên chọn những cơ sở có nguồn gốc rõ ràng, quầy bán đảm bảo vệ sinh, nơi sản xuất được cấp phép, công bố đầy đủ thông tin thành phần sản phẩm. 

 

“Clean” - Giữ sạch: 

Rửa kỹ bằng nước sạch các loại thực phẩm trước khi chế biến.

Rửa tay trước và sau mỗi lần gián đoạn để làm việc khác trong suốt quá trình chuẩn bị và chế biến thực phẩm. Nếu có vết thương ở bàn tay, hãy băng kỹ và kín vết thương.

Rửa và làm sạch tất cả vật dụng tiếp xúc với thực phẩm như rổ, giá, bàn bếp, dao, thớt, nồi, chảo...

Giữ cho bếp không có động vật gây hại, côn trùng hay thú nuôi. Che đậy thực phẩm cẩn thận.

 

“Separate” - Tách riêng thực phẩm sống và chín:

Tách riêng các loại thịt, hải sản sống - chín để tránh lây nhiễm chéo, nên chia thành các hộp đủ khẩu phần ăn của gia đình.

Dùng riêng dụng cụ dao, thớt thực phẩm sống - chín.

Dùng riêng hộp chứa và ngăn chứa các loại thực phẩm.

 

“Cook” - Nấu chín kỹ:

Nấu chín kỹ, đặc biệt là thịt, gia cầm, trứng và hải sản để giết chết vi sinh vật. Các loại nước canh, nước dùng phải đạt trên 70°C.

Nấu lại và hâm kỹ các loại thức ăn đã chế biến ở nhiệt độ trên 60°C

 

“Chill” - Giữ thực phẩm ở nhiệt độ an toàn:

Không để thực phẩm đã nấu chín ở nhiệt độ phòng (15°C-20°C) trên 2 giờ nên ăn ngay khi thức ăn vừa được nấu chín. Mùa Xuân tiết trời ấm và ẩm hơn, tạo điều kiện tốt cho vi khuẩn, nấm mốc phát triển mạnh.

Nhiệt độ tủ lạnh dưới 5 độ C là phù hợp để bảo quản thực phẩm ở ngăn mát hoặc giữ nóng liên tục trên 60°C để ngăn vi khuẩn phát triển.

Không giữ thực phẩm quá lâu, kể cả trong tủ lạnh.

Nếu bảo quản tủ đông -18°C, các loại thịt có thể để 4-6 tháng, giò chả 2 tháng, hải sản 4-6 tháng, cua 10 tháng,...

Không rã đông thực phẩm ở nhiệt độ phòng. Không cấp đông lại thực phẩm đã rã đông.

 

“Throw away” - Dọn dẹp:

Loại bỏ các sản phẩm đã hết hạn sử dụng hoặc nghi ngờ nhiễm khuẩn, nhiễm độc như nấm mốc xanh/đen/vàng/trắng, gạo có mọt, thức ăn có sự thay đổi về màu sắc.

Dọn dẹp, vệ sinh nhà cửa, khu vực bếp, tủ trữ đồ khô, tủ lạnh thường xuyên.

Thường xuyên kiểm tra các loại thực phẩm được cất ở sâu hoặc ít khi sử dụng.

Ngoài ra cần đảm bảo về nguồn nước sạch, đã qua xử lý. Nước sạch là nước không màu, mùi, vị lạ và không chứa mầm bệnh. Hãy đun sôi trước khi làm đá uống. Đặc biệt cẩn thận với nguồn nước dùng nấu thức ăn cho trẻ nhỏ.

Thông thường, triệu chứng ngộ độc cấp tính sẽ xuất hiện chỉ sau vài giờ hoặc trong vòng 1-2 ngày sau khi nhiễm độc từ thức ăn. Ngộ độc thực phẩm thể nặng có thể dẫn đến tử vong, nhẹ cũng gây mệt mỏi, suy kiệt cả về thể chất và tinh thần. Do vậy, mỗi người cần tự trang bị kiến thức cần thiết để phòng ngừa bệnh lây qua thực phẩm và cách xử lý khi bản thân hoặc người nhà bị ngộ độc thực phẩm.

Cần thêm thông tin chi tiết quý khách có thể gọi hotline: 1800 67 67.

 

Kính chúc quý vị Đón Tết an lành - Xuân sang khỏe mạnh!

 

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn

 

 

Chuyên gia

NGUYỄN THU HÀ
BS
NGUYỄN THU HÀ
Tổ trưởng tổ Dinh dưỡng - Tiết chế
  • share1
  • zalo
  • share3