POLYP MŨI - NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ

Polyp mũi là tình trạng phổ biến, đặc biệt ở những người mắc bệnh về đường hô hấp như hen suyễn, viêm xoang. Bệnh gây ra nhiều triệu chứng khó chịu như nghẹt mũi, giảm khứu giác và có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời.

 

Bài viết này sẽ cung cấp những thông tin chi tiết về polyp mũi, bao gồm cả triệu chứng, nguyên nhân và biến chứng của bệnh.

 

 

Polyp mũi là gì?

Polyp mũi là các khối u lành tính phát triển từ niêm mạc mũi hoặc xoang, thường có màu hồng nhạt hoặc đỏ và có thể xuất hiện đơn lẻ hoặc thành chùm. Polyp mũi thường phát triển chậm và mặc dù không phải là ung thư, nhưng polyp mũi có thể gây ra nhiều vấn đề khó chịu, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

 

Polyp mũi là gì?

 

Polyp mũi thường là những khối mô vô hại và chỉ trở thành vấn đề nếu chúng quá lớn so với diện tích bên trong khoang mũi và chặn đường lưu thông không khí trong mũi. Khi mũi bị tắc nghẽn, vi khuẩn và virus sẽ dễ dàng phát triển, gây ra viêm nhiễm mũi xoang. Lâu ngày, tình trạng này có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe. 

 

Triệu chứng của polyp mũi

Nhiều người bị polyp mũi không có triệu chứng rõ rệt. Tuy nhiên khi polyp mũi lớn hơn có thể chặn đường lưu thông không khí trong mũi và gây các triệu chứng như: 

 

Triệu chứng của polyp mũi

 

Nghẹt mũi: Đây là triệu chứng phổ biến nhất, có thể gây khó thở, đặc biệt là khi nằm hoặc vào ban đêm.

Chảy mũi: Là triệu chứng phổ biến, kèm theo cảm giác ngứa. Nước mũi có thể có màu vàng, xanh hoặc trong suốt.

Giảm hoặc mất khứu giác.

Đau đầu: Đau nhức ở vùng trán, má hoặc giữa hai mắt.

Ngáy: Do polyp làm hẹp đường thở.

Ngứa họng và ho: Do chất nhầy chảy xuống cổ họng.

Ngoài ra, polyp mũi còn làm tăng nguy cơ nhiễm trùng hoặc diễn tiến thành viêm xoang mạn. Nhiều trường hợp kích thước polyp quá lớn, chèn ép lên các vùng lân cận dẫn đến đau âm ỉ, thậm chí làm biến dạng khuôn mặt [1].

 

Nguyên nhân gây bệnh polyp mũi

Đa phần nguyên nhân chính gây polyp mũi có liên quan đến tình trạng kích ứng và sưng, còn gọi là viêm, diễn ra bên trong mũi và xoang kéo dài hơn 12 tuần. Bất kỳ ai cũng có thể bị polyp mũi, nhưng phổ biến nhất là ở người lớn trên 40 tuổi và tỷ lệ mắc bệnh ở nam giới cao  gấp đôi so với phụ nữ [2].

 

Nguyên nhân gây polyp mũi

 

Có nhiều nguyên nhân gây bệnh polyp mũi, bao gồm:

Viêm xoang mạn tính hay tái phát: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Viêm nhiễm kéo dài làm dày niêm mạc mũi và tạo điều kiện cho polyp phát triển.

Hen suyễn: Hen suyễn và polyp mũi thường kết hợp đi đôi với nhau. Vì cả hai tình trạng này đều liên quan đến phản ứng viêm mãn tính của niêm mạc đường hô hấp.

Viêm mũi xoang dị ứng: Dị ứng với các chất kích thích như phấn hoa, bụi nhà... cũng là yếu tố nguy cơ. Người bị viêm mũi dị ứng dễ bị polyp mũi vì phản ứng viêm do dị ứng có thể làm cho niêm mạc mũi trở nên sưng tấy và hình thành polyp.

Bệnh xơ nang: Đây là một bệnh di truyền ảnh hưởng đến các tuyến bài tiết, bao gồm tuyến tiết dịch trong mũi, có thể dẫn đến sự hình thành polyp mũi.

Hội chứng Churg – Strauss: Một tình trạng viêm nhiễm hiếm gặp liên quan đến viêm mạch máu và có thể gây ra polyp mũi như một trong những triệu chứng của hội chứng này.

Nhạy cảm với các thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): Việc sử dụng các thuốc này có thể làm tăng nguy cơ hình thành polyp mũi ở một số người do phản ứng dị ứng hoặc viêm.

Di truyền: Yếu tố di truyền cũng đóng một vai trò nhất định trong việc phát triển polyp mũi.

Nồng độ vitamin D thấp: Có thể dẫn đến tình trạng viêm kéo dài và khiến polyp phát triển nhanh hơn [3]. 

 

Biến chứng của polyp mũi

Nếu không được điều trị kịp thời, polyp mũi có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như:

Nhiễm trùng xoang mãn tính: Viêm nhiễm kéo dài có thể dẫn đến nhiễm trùng xoang do tắc nghẽn dòng chảy của dịch nhầy.

Một số biến chứng của viêm xoang đến các cơ quan lân cận như: đau đầu mạn tính, đau nặng mắt, lồi mắt, ảnh hưởng thị lực, song thị, đau vùng răng hàm trên, viêm tai giữa, viêm thanh quản, viêm phế quản…

Ngừng thở khi ngủ: Polyp lớn chặn đường thở, gây ngáy và ngưng thở khi ngủ, ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch.

Khó thở: Gây khó thở đối với người bình thường và làm tăng tần suất các cơn hen suyễn đối với người mắc bệnh hen suyễn.

 

Chẩn đoán polyp mũi

Việc chẩn đoán chính xác polyp mũi rất quan trọng để đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả. Đầu tiên, người bệnh cần thăm khám trực tiếp với bác sĩ để quan sát bên trong mũi bằng dụng cụ có đèn để đánh giá kích thước, vị trí và số lượng polyp sau đó tiến hành thêm các chẩn đoán sau: 

 

Nội soi mũi: Nếu bác sĩ cho rằng bạn có polyp mũi thì bác sĩ có thể thực hiện nội soi mũi. Quy trình này sử dụng một ống đầu nhỏ, mềm, không gây đau, có gắn camera và đèn cho phép bác sĩ nhìn sâu vào khoang mũi. Bác sĩ sẽ khám, nội soi mũi và tìm các khối u mềm, mọng nước, màu hồng nhạt, thường nằm ở phần giữa của khoang mũi. Nếu không được phát hiện sớm, polyp có thể tụ thành một hoặc nhiều khối, lấp đầy khoang mũi và có thể lan ra phía sau lỗ mũi hoặc vòm mũi họng. 

 

Chụp cắt lớp vi tính (CT scan) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) mũi xoang: Đây là các phương pháp hình ảnh học tiên tiến giúp xác định kích thước, hình dạng và vị trí của polyp mũi. Chụp cắt lớp vi tính hoặc cộng hưởng từ giúp bác sĩ đánh giá mức độ tắc nghẽn và phát hiện các biến chứng có thể xảy ra.

 

Test dị ứng tìm nguyên nhân gây viêm mũi dị ứng: Để xác định nguyên nhân cơ bản của viêm mũi, bác sĩ có thể thực hiện các xét nghiệm dị ứng. Các xét nghiệm này giúp xác định các yếu tố dị ứng gây ra viêm, từ đó điều chỉnh phương pháp điều trị cho phù hợp.

 

Điều trị polyp mũi

Việc điều trị sẽ phụ thuộc vào các triệu chứng, mức độ nghiêm trọng của polyp mũi, độ tuổi và sức khỏe tổng quát của từng người bệnh. Mục đích điều trị chính là nhằm giảm viêm, cũng như giảm kích thước của polyp.

 

Phương pháp điều trị chính của polyp mũi gồm:

Điều trị nội khoa:

• Thuốc kháng viêm: Đây là phương pháp đầu tiên trong điều trị polyp mũi. Thuốc corticosteroid giúp giảm viêm, giảm kích thước của polyp và giảm triệu chứng. Có thể dùng dạng xịt mũi, uống hoặc tiêm toàn thân. Các corticosteroid dạng xịt mũi như budesonide, fluticasone propionate và mometasone furoate đã được chứng minh là làm giảm kích thước polyp. Các loại thuốc này nên được sử dụng hai lần mỗi ngày trong khoảng 2 tuần để đánh giá được hiệu quả tối ưu. Đối với trường hợp bệnh nặng hơn, có thể dùng corticosteroid đường uống. Các loại thuốc này tùy theo tình trạng của người bệnh, bác sĩ sẽ cho chỉ định phù hợp.
• Thuốc kháng dị ứng: Giúp giảm các triệu chứng dị ứng như hắt hơi, ngứa mũi và chảy nước mũi.
• Thuốc kháng sinh: Được chỉ định nếu có nhiễm trùng xoang đi kèm với polyp. Tuy nhiên, thuốc kháng sinh không thể điều trị polyp hoặc nhiễm trùng xoang do vi-rút gây ra.

 

Phẫu thuật điều trị polyp mũi

 

Điều trị ngoại khoa:

Phẫu thuật nội soi mũi cắt polyp: Bác sĩ sẽ dùng dụng cụ nội soi để loại bỏ polyp nhỏ qua đường mũi. Trong phẫu thuật nội soi, bác sĩ phẫu thuật sẽ đưa một ống nhỏ có gắn camera, còn gọi là ống nội soi qua lỗ mũi vào xoang. Sau đó, bác sĩ phẫu thuật sẽ thực hiện cắt bỏ polyp. Phẫu thuật polyp mũi bằng nội soi được chỉ định phổ biến do ít xâm lấn, ít gây đau và tốc độ hồi phục nhanh. Polyp được cắt bỏ sẽ làm thông thoáng khoang mũi xoang, từ đó các triệu chứng bệnh cũng thuyên giảm.

Phẫu thuật này được chỉ định nếu polyp mũi lớn, gặp phải tình trạng khó thở, ù tai, giảm hoặc mất khứu giác và không đáp ứng với điều trị nội khoa. Tuy nhiên hạn chế của phương pháp này là dù loại bỏ được polyp mũi nhưng bệnh dễ tái phát trở lại.

Thông thường sau phẫu thuật cắt polyp mũi, người bệnh có thể về nhà ngay trong ngày. Tuy nhiên dù đã thực hiện phẫu thuật, đôi khi polyp mũi vẫn tái phát.

 

Phòng ngừa polyp mũi tái phát sau phẫu thuật: 

Để giảm nguy cơ tái phát polyp mũi sau khi điều trị, các biện pháp phòng ngừa sau đây rất quan trọng:

Dùng thuốc kháng viêm theo chỉ định: Tiếp tục sử dụng thuốc corticosteroid theo chỉ định của bác sĩ để duy trì kiểm soát viêm và ngăn ngừa sự phát triển của polyp mới.

 

Dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ

 

Giữ độ ẩm cho môi trường sống: Giữ cho không khí trong nhà không quá khô để giúp duy trì độ ẩm cho niêm mạc mũi, giảm nguy cơ viêm. Khi không khí trong môi trường trở nên khô, đặc biệt là vào mùa đông và ở những vùng khí hậu khô cằn, máy tạo độ ẩm sẽ giúp làm ẩm các khoang mũi. Điều này cải thiện lưu lượng chất nhầy trong xoang, ngăn ngừa tắc nghẽn và viêm, nhờ đó có thể hạn chế polyp mũi tái phát.

 

Giữ vệ sinh mũi đúng cách: Rửa mũi thường xuyên bằng dung dịch nước muối sinh lý để loại bỏ chất nhầy và các chất kích thích, giúp giữ cho niêm mạc mũi sạch sẽ và phòng ngừa polyp mũi tái phát. Việc xịt và rửa mũi cũng giúp làm ẩm khoang mũi và ngăn ngừa tình trạng viêm. 

 

Tránh các tác nhân gây kích ứng mũi: Tránh tiếp xúc với các chất kích ứng như khói thuốc, bụi bẩn và hóa chất mạnh, vì chúng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng viêm.

 

Quản lý dị ứng và hen suyễn: Nếu bạn có dị ứng hoặc hen suyễn, hãy kiểm soát tốt các tình trạng này bằng cách làm theo chỉ định của bác sĩ và sử dụng thuốc điều trị phù hợp. Điều này giúp giảm nguy cơ viêm mũi kéo dài và polyp mũi.

 

Việc thực hiện đầy đủ các phương pháp điều trị và phòng ngừa có thể giúp bạn kiểm soát tốt polyp mũi và giảm nguy cơ tái phát, từ đó cải thiện sức khỏe và chất lượng cuộc sống. 

 

Polyp mũi là một bệnh lý thường gặp và có thể gây ra nhiều ảnh hưởng trong cuộc sống. Tuy nhiên, với các phương pháp chẩn đoán và điều trị hiện đại, polyp mũi hoàn toàn có thể kiểm soát và phòng ngừa. Khi gặp các triệu chứng như nghẹt mũi kéo dài trên 1 tuần, giảm hoặc mất khứu giác đột ngột, chảy nước mũi kèm sốt, đau đầu thường xuyên, người bệnh nên đến thăm khám tại các cơ sở y tế có chuyên khoa Tai Mũi Họng uy tín để thực hiện nội soi, chẩn đoán chính xác và có kế hoạch điều trị phối hợp. 

 

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn có áp dụng Bảo hiểm y tế và Bảo hiểm sức khỏe.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn

 

Tài liệu tham khảo: 

[1] https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/nasal-polyps/symptoms-causes/syc-20351888

[2] https://www.webmd.com/allergies/nasal-polyps-symptoms-and-treatments

[3] https://www.healthpartners.com/blog/nasal-polyps-symptoms/

[4] https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15250-nasal-polyps