THOÁI HÓA KHỚP GỐI: NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG, ĐIỀU TRỊ VÀ PHÒNG NGỪA

Bài viết chuyên môn từ Bác sĩ CKII Võ Văn Mẫn - Trưởng khoa CTCH- Cột sống Bệnh viện Đa Khoa Nam Sài Gòn.

Thoái hóa khớp gối là một căn bệnh mặc dù không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại gây ra những cơn đau mãn tính, khiến người bệnh suy giảm chức năng vận động ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống, sinh hoạt cá nhân. Nếu không phát hiện, điều trị kịp thời thì căn bệnh có thể tạo ra nhiều biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe.

 

1. Thoái hóa khớp gối là gì?

Khớp gối nằm ở vị trí đầu dưới xương đùi, đầu trên xương chày, mặt sau xương bánh chè và nhờ sụn khớp bao phủ. Đây là khớp chịu tác động của trọng lượng toàn bộ cơ thể và là khớp vận động nhiều. Chính vì vậy, khớp gối rất dễ bị thoái hóa, đặc biệt là ở phụ nữ cao tuổi (80% trường hợp mắc bệnh).

Thoái hóa khớp gối xảy ra khi toàn bộ khớp gối bao gồm sụn, xương dưới sụn, màng hoạt dịch, dây chằng, gân cơ quanh khớp bị tổn thương. Biểu hiện thường gặp là biến đổi bề mặt sụn khớp, biến đổi bề mặt khớp, xơ hóa xương dưới sụn, gai xương. Lâu ngày nếu không điều trị kịp thời có thể gây tổn thương khớp, hẹp khe khớp khiến người bệnh đau đớn, khó khăn khi vận động, dễ bị vấp, ngã. Người bệnh cũng dễ bị mất xương và thậm chí là tàn phế.

 

2. Nguyên nhân gây thoái hóa khớp gối:

Thoái hóa khớp gối khá phổ biến, do nhiều nguyên nhân như: tuổi tác, cân nặng, di truyền, chấn thương… Có thể chia thành 2 nhóm nguyên nhân chính như sau:

2.1. Thoái hóa khớp gối nguyên phát:

Các yếu tố nguyên phát là nguyên nhân chính gây ra những tổn thương ở khớp gối và dẫn đến bệnh thoái hóa khớp, bao gồm:

Di truyền: Người thân cận huyết như cha mẹ ruột, anh chị em ruột từng mắc bệnh thoái hóa khớp gối thì nguy cơ cao hơn.

Tuổi tác: Khi tuổi tác tăng cao, việc di chuyển khiến sụn bao khớp gối ma sát, xói mòn, khả năng chịu lực và đàn hồi kém. Bệnh thường xuất hiện ở người trên 60 tuổi, trong đó gần 80% người trên 75 tuổi.

Nội tiết (đái tháo đường, mãn kinh): Nội tiết tố giảm theo thời gian, đặc biệt ở cơ thể phụ nữ cũng là yếu tố góp phần gây ra căn bệnh thoái hóa khớp.

 

2.2. Thoái hóa khớp gối thứ phát

Nếu thoái hóa khớp vùng gối nguyên phát hay gặp ở người cao tuổi thì nguyên nhân thứ phát lại có thể gặp ở mọi lứa tuổi. Bao gồm:

Bẩm sinh: Hay còn gọi là thoái hóa khớp gối thứ phát bẩm sinh, thường gặp là khớp gối quá duỗi, khớp gối quay ra ngoài, khớp gối quay vào trong…

Giới tính: Căn bệnh hay gặp ở nữ giới do liên quan đến hormon estrogen.

Tăng cân quá nhanh: Tăng cân nhanh, béo phì, thừa cân làm tăng áp lực đè nén lên xương khớp.

Chấn thương, vận động quá sức: Lao động nặng, chơi thể thao sai cách, tập luyện quá mức có thể gây tổn thương đến gân, sụn, dây chằng, túi hoạt dịch quanh khớp làm trục khớp thay đổi.

Ít vận động: Lười tập thể dục cũng không tốt vì dễ khiến cơ xương khớp thiếu sự linh hoạt, dẻo dai, lỏng lẻo.

Dinh dưỡng không hợp lý: Ăn uống thiếu chất làm dịch khớp ít tiết chất nhờn, uống nhiều rượu bia khiến sụn khớp bị phá hủy. Đặc biệt là việc thiếu vitamin D tổng hợp canxi cũng gây ra nguy cơ mắc bệnh.

Bệnh lý: Hệ miễn dịch bị phá hủy và các tổn thương viêm tại khớp cũng có liên quan đến căn bệnh này, ví dụ như viêm khớp thấp, Gout, viêm cột sống dính khớp…

Lạm dụng thuốc Corticoid: Corticoid dùng trong việc chống dị ứng, ức chế miễn dịch, kháng viêm nhưng nếu quá lạm dụng có thể gia tăng nguy cơ mắc thoái hóa khớp.

 

 

3. Triệu chứng thoái hóa khớp gối

Ở giai đoạn đầu, bệnh còn nhẹ thường người bệnh ít nhận thấy các triệu chứng rõ ràng, các cơn đau thỉnh thoảng mới xuất hiện và thường không đáng kể, ít ảnh hưởng tới vận động.

Khi bệnh tiến triển nặng hơn, các triệu chứng sẽ xuất hiện nhiều và rõ rệt, người bệnh sẽ có các biểu hiện như:

Cảm giác đau khó chịu đặc biệt là sau khi đi bộ, đứng lâu hoặc khi cúi người… Cơn đau sẽ tăng tỉ lệ thuận với mức độ thoái hóa, với những bệnh nhân thoái hóa nặng cơn đau sẽ vô cùng khó chịu ảnh hưởng lớn tới vận động.

Tình trạng cứng khớp bắt đầu xuất hiện và làm ảnh hưởng đến vận động, đặc biệt là vào buổi sáng khi mới thức dậy hoặc khi ngồi trong thời gian dài. Thoái hóa càng nặng thì tình trạng cứng khớp xuất hiện càng nhiều và trầm trọng hơn.

Sưng khớp: Nếu liên tục cử động trong thời gian dài, khớp xương bị cọ xát, ngoài cảm giác đau đớn người bệnh cũng sẽ nhận thấy các khớp bị sưng, đỏ hơn bình thường.

Hạn chế vận động: Tình trạng thoái hóa càng nặng người bệnh sẽ càng khó vận động do cảm giác đau tăng, tình trạng cứng khớp xuất hiện nhiều khiến việc đi lại khó khăn.

 

 

4. Chẩn đoán thoái hóa khớp gối:

Để chẩn đoán tình trạng thoái hóa khớp, ngoài việc hỏi thăm các triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân, bác sĩ có thể chỉ định 1 số phương pháp cận lâm sàng như chụp X – quang, MRI để kiểm tra sụn khớp, xác định các gai xương nếu có từ đó xác định chính xác tình trạng bệnh.

 

5. Thoái hóa khớp gối ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống người bệnh như thế nào?

Tuy không phải là bệnh gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng bệnh thoái hóa khớp gối tạo ra những cơn đau mãn tính, khiến người bệnh suy giảm chức năng vận động ảnh hưởng nhiều đến chất lượng sống, sinh hoạt bình thường. Bệnh có thể dẫn đến nhiều vấn đề tâm lý lo âu, trầm cảm, rối loạn giấc ngủ, giảm năng suất lao động.

Nếu không phát hiện, điều trị kịp thời thì căn bệnh có thể tạo ra nhiều biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe cơ thể:

• Đi lại đau đớn, khó khăn
• Cứng khớp, teo cơ
• Biến dạng khớp gối, làm chi dưới cong vẹo
• Vôi hóa sụn khớp
• Tiểu đường, bệnh Gout, bệnh huyết áp, tim mạch…
• Nặng là bại liệt, tàn phế, cần dùng xe lăn hỗ trợ đi lại

 

6. Các phương pháp điều trị thoái hóa khớp gối:

 

 

Tùy theo giai đoạn thoái hóa khớp gối, các bác sĩ có thể áp dụng các phương pháp điều trị phù hợp làm giảm triệu chứng bệnh, phục hồi khả năng vận động khớp gối như điều trị nội khoa hoặc phẫu thuật.

Điều trị nội khoa: Điều trị nội khoa chủ yếu hướng dẫn các bài luyện tập, phòng ngừa tổn thương, giảm cân ở bệnh nhân thừa cân và dùng thuốc thích hợp với mục đích chính là giảm đau và phục hồi vận động. 

Phẫu thuật: Khi tình trạng thoái hóa khớp quá nghiêm trọng và điều trị nội khoa không hiệu quả bác sĩ có thể cân nhắc việc thực hiện phẫu thuật. Các phương pháp phẫu thuật có thể sử dụng như nội soi khớp, thay khớp hoặc tạo hình khớp….

 

7. Phòng ngừa thoái hóa khớp gối

Thoái hóa khớp có thể gây ảnh hưởng lớn đến vận động, làm giảm chất lượng cuộc sống thậm chí có nguy cơ tàn phế. Dưới đây là 1 số lưu ý để phòng thoái hóa khớp:

- Giữ cân nặng hợp lý: Việc thừa cân béo phì sẽ gây áp lực cho xương khớp khiến khớp quá tải và dễ thoái hóa. Do đó bạn nên kiểm soát cân nặng hợp lý để bảo vệ khớp.

- Luyện tập thể dục thể thao đều đặn, phù hợp: Bạn nên duy trì vận động một cách vừa phải hợp lý để tăng độ linh hoạt cho khớp. Tuy nhiên tránh vận động quá sức hoặc mạnh gây tổn thương khớp gối, việc hoạt động quá sức khiến khớp gối bị quá tải và dễ bị tổn thương.

- Duy trì chế độ dinh dưỡng đầy đủ chất, giàu canxi và khoáng chất. Hạn chế rượu bia, chất kích thích, đồ dầu mỡ tăng cân.

- Thay đổi tư thế sau mỗi 30 phút để tránh làm cơ khớp bị mỏi.

- Kiểm tra sức khỏe định kỳ

 

BỆNH VIỆN ĐA KHOA QUỐC TẾ NAM SÀI GÒN